Strzelba bojowa  Franchi SPAS 12

Strzelby bojowe sąÂ już od dawna na wyposażeniu grup specjalnych formacji policyjnych i wojskowych. O ile w Policji dalej dominują powtarzalne strzelby pump-action, to w wojskowych jednostkach specjalnych większą popularnością cieszą się strzelby samopowtarzalne. Po sukcesie rynkowym  strzelby samopowtarzalnej Beneli M1, a później  dwu systemowej M3 Super 90, strzelby samopowtarzalne stały się stałym obiektem pożądania w formacjach specjalnych. Obecnie największą popularnością cieszy się samopowtarzalna  Benelli M4 Super 90. W strzelbie tej zastosowane rozwiązania konstrukcyjne w postaci reduktora ciśnienia, umożliwiają używanie każdej amunicji niezależnie od mocy ładunku prochowego. Ma to wpływ na  bezawaryjną pracę automatyki broni.  Obok broni śrutowej Benelli , sporą popularność zdobyły również włoskie,  dwu systemowe strzelby bojowe Franchi SPAS 12  i SPAS 15.

Luigi Franchi SpA z Brescii to rodzinna firma o długiej tradycji w produkcji broni. Na świecie znana głównie z szerokiej oferty myśliwskiej i sportowej broni śrutowej. Oprócz  broni cywilnej, Franchi produkuje również śrutowe strzelby powtarzalne  i samopowtarzalne dedykowane  głównie klientom z formacji mundurowych. Początkowo we włoskich formacjach policyjnych i karabinierów używano lekko zmodyfikowanej  myśliwskiej strzelby samopowtarzalnej PG 80. Wojsko oczekiwało bardziej zmilitaryzowanej i poręczniejszej broni. W drugiej połowie lat 70-tych rozpoczęto prace modyfikacyjne PG 80 i w 1979 roku do produkcji seryjnej wdrożono nową dwu systemową strzelbę bojową, której nadano nazwę SPAS 11 (strzelba automatyczna specjalnego przeznaczenia).  Przez pierwszy rok produkcji wprowadzano drobne modyfikacje, od 1980 roku strzelbę produkowano bez istotnych zmian pod nazwą SPAS 12, aż do czasu wycofania jej z oferty w 2000 roku. Strzelba  dostosowana jest do nabojów kalibru 12 Magnum  z łuską o długości 76 mm, można oczywiście stosować całą gamę nabojów kalibru 12 z łuskami krótszymi o długości 67.5 i 70 mm. SPAS 12 działa w dwóch trybach operowania, jako typowa strzelba pump-action oraz strzelba samopowtarzalna. W trybie powtarzalnym strzelec po załadowaniu broni, ręcznie przeładowuje broń za pomocą pod lufowego czółenka. Z uwagi na brak reduktora ciśnienia, tryb powtarzalny stosuje się głównie podczas strzelania  słabszą amunicją np. specjalną o ograniczonym ładunku prochowym, gazową, proszkową lub z pociskiem gumowym. Tryb samopowtarzalny stosuje się podczas strzelania silną amunicją bojową.  Aby zmienić tryb strzelania z powtarzalnego na samopowtarzalny, należy użyć przycisku –zatrzasku umieszczonego w dolnej części łoża i przesunąć  nieco łoże w kierunku wylotu lufy. W wyniku wykonania tych czynności   nastąpi połączenie łoża z komorą gazową oraz otworzenie otworu gazowego. W takim położeniu strzelba działa w trybie samopowtarzalnym, na zasadzie wykorzystania części gazów prochowych odprowadzanych przez boczny otwór w lufie na tłok gazowy. Zamek ryglowany jest ryglem odchylanym. Strzelba wyposażona jest w mechanizm spustowy pojedynczego działania i mechanizm uderzeniowy kurkowy z kurkiem wewnętrznym. SPAS 12  posiada dwa bezpieczniki manualne,  przetykowy lub skrzydełkowy  blokujący spust oraz rozłączający mechanizm spustowy z mechanizmem uderzeniowym. Drugim bezpiecznikiem jest tzw.  bezpiecznik dźwigniowy umieszczony  w przedniej części kabłąka spustu, włącza się go poprzez przesunięcie dźwigni poza obrys kabłąka. Broń produkowana była  w dwóch wersjach z lufami o długości 460 mm i 546 mm. Gładko przewodowe lufy wykonane były metodą kucia na zimno z wysokogatunkowej stali, ich przewody były chromowane. Na wlocie umieszczony jest wyrzutnik, a w części wylotowej  komorę gazową oraz przednie przyrządy celownicze, podstawę muszki i muszkę. W części wylotowej  wykonany jest gwint pod montaż urządzeń wylotowych lub  w celu nałożenia garłaczy. Lufa posiada płaszcz ochronny wykonany z perforowanej blachy Komora zamkowa wykonana jest z metalu lekkiego- stopu aluminium . Stale przyrządy celownicze są typu przeziernikowego. Broń zasilana jest z pod lufowego magazynka rurowego o pojemności 6 nabojów 12x76 lub 7 nabojów 12x70. Po opróżnieniu magazynka zamek zatrzymuje się w tylnym położeniu na zaczepie zamkowym, dźwignia jego zwolnienia  umieszczona jest po lewej stronie komory zamkowej.  Strzelba posiada  polimerowy chwyt pistoletowy i składaną na górę komory zamkowej kolbę metalową. SPAS 12  w zależności od wersji mierzy 710/805 mm ( wersja krótsza) lub 930/1043 mm (wersja dłuższa, waży od 4100 do 4300 gramów. Szybkostrzelność praktyczna określono na około 30 strzałów na minutę. Strzelby SPAS 12 były produkowane do 2000 roku, ale sąÂ jeszcze w użyciu sił policyjnych i wojskowych. W USA, dopóki nie wprowadzono zakazu sprzedaży broni szturmowej na rynku cywilnym, były chętnie kupowane przez strzelców sportowych dyscyplin dynamicznych oraz przez osoby cywilne do ochrony posiadłości. Również dzisiaj sporo tej broni  można spotkać w rękach osób cywilnych. W Europie było trudniej z kupieniem tej broni, niechętnie sprzedawano je na rynku cywilnym, być może z racji jej bojowego i  agresywnego wyglądu. Następcą SPAS-a12 został samopowtarzalny SPAS 15 zasilany z pudełkowych magazynków nabojowych podobnie jak rosyjskie strzelby Sajga.

Zbyszek